ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းခရီးသြားလာေရးမွာ၊ 'Navigation' ဆိုတဲ႔ ေရေႀကာင္းဆိုင္ရာ ပဲ႔ကိုင္လမ္းၿပနည္းပညာကို စတင္ၿပီး၊ စနစ္တကၽအသံုးၿပဳခဲ႔တဲ႔ လူမၽိဳးေတြကိုေတာ႔၊ Polynesia နဲ႕ Micronesia ဆိုတဲ႔ ေတာင္သမုဒၵရာမွ၊ လူမၽိဳးစုေတြရယ္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ‘ေန’ လည္း ‘သာ’ ‘ေလ’ ကလည္း ‘တိုက္’ ၿပီး၊၊ ‘ေရ’ ဟာလည္း ‘ႀကည္’ ေနေတာ႔ ‘ေန႔’ နဲ႔ ‘ည’ မခြဲပဲ၊ ေတာင္ သမုဒၵၿပင္မွာ၊ ေအးေအးေဆးေဆး စဥ္းစားေတြးေခါါ အသံုးခၽခဲ႔ႀကပံုရပါတယ္။
'Navigation' နည္းပညာေဝါဟာရရဲ႕ မူလရင္းၿမစ္ကို၊ ေလ႔လာႀကည္႔တဲ႔အခါ၊ လက္တင္ဘာသာစကား 'navigate' ဆိုတဲ႔ ရြက္လြွင္႔ၿခင္းမွ၊ ဆင္းသက္လာတယ္လို႔ ဆိုႀကသလို၊ သကၠရိုက္ဘာသာစကား 'navgathi' မွ ဆင္းသက္လာတာရယ္လို႔လည္း၊ မူကြဲတခု အေနနဲ႔ေတြ႔ရပါတယ္။
ဘာသာေဗဒပညာရွင္ေတြဟာ 'navi' ကို 'boat' ၊ 'gathi' ကို 'direction' ရယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ဖြင္႔ဆိုႀကပါတယ္။ 'Indus Valley Civilization' ဆိုတဲ႕ အနၵဳၿမစ္ဝွမ္းယဥ္ေကၽးမွဳနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး၊ တူးေဖာ္ေတြ႔ရိွမွဳေတြအရ၊ ဘီစီ (၂၃၀၀) ခုနွစ္ေလာက္က၊ တည္ေဆာက္ခဲ႔တဲ႔၊ ေရလံုသေဘ္ာကၽင္း 'dry dock' တခုကို၊ လက္ရိွ အိနၷိယနိဳင္ငံမွ ဂူဂၽာရတ္ၿပည္နယ္ 'Lothal' မွာရိွခဲ႔ႀကာင္း သက္ေသၿပခဲ႔ပါတယ္။ ယံုသူရိွသလို မယံုသူေတြလည္း ရိွပါတယ္။
(၁၁) ရာစုမွာ၊ အီတလီက 'မာကိုပိုလို' ဟာ ကုန္းလမ္းခရီးၿဖင္႔႔ အေနာက္ကေန အေရွ႕ကို သြားခဲ႔သလို၊ စပိန္က 'ခရစၥတိုဘာကိုလံဘတ္စ္' ကလည္း (၁၅) ရာစုမွာ ေရလမ္းခရီးနဲ႔ အေရွ႕ကေနသြားရင္၊ ကမာၻႀကီးဟာ အလံုးႀကီးမို႔ အေရွ႕ကိုပဲၿပန္ေရာက္မယ္ထင္ၿပီး၊ သြားခဲ႔ပါတယ္။ ကိုလံဘတ္စ္ ေရာက္သြားတာက 'အေမရိကတိုက္' ၿဖစ္ေပမယ္႔၊ အေရွ႕ကိုေရာက္ခဲ႔တယ္လို႔ ကြယ္လြန္သည္အထိ၊ ယံုႀကည္သြားခဲ႔ပါတယ္။
အေလာင္းစည္သူမင္းႀကီး ေဖာင္စႀက္ာနဲ႔ ေၿခဆန္႔ခဲ႔တဲ႔ ရာဇဝင္ေတြကို၊ အေၿခၿပဳစဥ္းစားမယ္ဆိုရင္၊ ၿမန္မာလူမၽိဳးေတြဟာလည္း ေရေႀကာင္းခရီးသြားလာေရးကို (၁၁) ရာစု ေလာက္ကတည္းက၊ ရင္းနွီးတတ္ေၿမာက္ခဲ႔တယ္လို႔ ယူဆနိဳင္ပါတယ္။
(၁၇၆၉) ခုနွစ္မွာ စေကာ႔လူမၽိဳး ဂၽိမ္းဝပ္ James Watt ဟာ ေရေနြးေငြ႔အင္ဂၽင္စက္ကို တီထြင္ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔ 'Industrial Revolution' လို႔ေခါါတဲ႔ စက္မွဳေတာ္လွန္ေရးႀကီး ေပါါေပါက္လာၿပီး၊ American - British အေမရိကန္ၿဗိတိသၽွ လူမၽိဳးေတြနဲ႔ European ဥေရာပ တိုက္သားေတြရဲ႕ လူေနမွဳဘဝနဲ႔ တီထြင္ဖန္တည္းနိဳင္မွဳေတြဟာ၊ တေခါါတ္ဆန္းခဲ႔ပါေတာ႔တယ္။ စက္မွဳေတာ္လွန္ေရးနဲ႔အတူ၊ ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းခရီး သြားလာေရးဟာလည္း၊ တေခါါတ္ဆန္းသစ္လာၿပီး၊ ေလနဲ႔ ေရစီးေႀကာင္းကို အသံုးၿပဳကာသြားလာတဲ႔ 'ရြက္' သေဘ္ာေတြေနရာမွာ၊ ေရေနြးေငြ႔ အင္ဂၽင္စက္ steam engine တတ္ဆင္ထားတဲ႔ သေဘ္ာေတြ၊ အစားထိုး ဝင္ေရာက္လာခဲ႔ပါတယ္။
ေရေနြးေငြ႔အင္ဂၽင္စက္၊ တတ္ဆင္ထားတဲ႔ ပထမဆံုး သေဘ္ာကို၊ အေမရိကန္လူမၽိဳး John Fitch (1743-1798) တည္ေဆာက္ခဲ႔ပါတယ္။ John Fitch ရဲ႕ LOA အလၽွား (၄၅) ေပရိွၿပီး၊ steam engine တတ္ဆင္ထားတဲ႔ သေဘ္ာကို၊ 22th August, 1787 မွာ၊ Delaware River အတြင္း ခုတ္ေမာင္းခဲ႔တယ္လို႔ မွတ္သားမိပါတယ္။ ေရေနြးေငြ႕ အင္ဂၽင္စက္တတ္ဆင္ထားတဲ႔ သေဘ္ာေတြကို၊ (၁၈) ရာစု အကုန္ေလာက္မွ၊ (၂၀) ရာစုနွစ္ အလယ္ပိုင္းေတြအထိ၊ ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းခရီးသြားလာေရးမွာ တြင္ကၽယ္စြာအသံုးၿပဳခဲ႔ပါတယ္။
(၁၈၉၃) ခုနွစ္မွာေတာ႔၊ 'Rudolf Diesel' ဟာ 'Diesel Engine' ကို စတင္တည္ထြင္ခဲ႔ပါတယ္။၊ ဂၽာမန္ Bavarian ဘာေဗးရီးယန္းလူမၽိဳး 'Rudolf Diesel' ကို၊ (၁၈၅၈) ခုနွစ္က ပါရီၿမိဳ႕မွာ၊ ေမြးဖြားခဲ႔ၿပီး၊ ၿမဴးနစ္ပိုလီတက္ကနစ္ Munich Polytechnic ေကၽာင္းမွာ ပညာသင္ႀကားခဲ႔ပါတယ္။ ေကၽာင္းမွ၊ ဆင္းၿပီးေနာက္ ဦးေလးေတာ္သူက အေအးခန္းဆိုင္ရာ Refrigeration Engineer အၿဖစ္၊ အလုပ္ခန္႔အပ္ခဲ႔ပါတယ္။
ဒီဇယ္အင္ဂၽင္ကို စတင္ တည္ထြင္ခဲ႔သူ Rudolf Diesel ဟာ၊ (၁၈၉၈) ခုနွစ္ေလာက္မွာ၊ မူပိုင္ခြင္႔ေတြနဲ႔အတူ၊ သန္းႀကြယ္သူေဌးၿဖစ္ေနပါၿပီ။ (၁၉၁၃) ခုနွစ္ မွာ၊ ကြယ္လြန္ခဲ႔တဲ႔ Rudolf Diesel ေသဆံုးၿခင္းဟာ၊ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္ၿခင္း 'suicide' ရယ္လို႔၊ ယခုအခၽိန္အထိ၊ သံသယမၽားနဲ႔ လက္ခံယံုႀကည္ထားႀကပါတယ္။
သေဘ္ာေတြမွာ၊ စတင္ တတ္ဆင္ခဲ႔တဲ႔ diesel engines ေတြဟာ၊ ယခုေခါါတ္မွာ ေတြ႔ေနရတဲ႔ 'totally internal combustion engine' အမၽိဳးအစားေတြ၊ မဟုတ္ေသးပဲ၊ 'external combustion engine' ၿဖစ္တဲ႔ steam engine နဲ႔ ေပါင္းစပ္အသံုးၿပဳၿပီး၊ စတင္တည္ေဆာက္ခဲ႔သူ 'W J Still' က 'Still Engine' မၽားရယ္လို႔၊ အမည္ေပးခဲ႔ပါတယ္။
Engine ရဲ႕အေပါါပိုင္းမွာ၊ diesel ေလာင္စာဆီ အသံုးၿပဳကာ၊ မီးေလာင္ေပါက္ကြဲေစၿပီး၊ down stroke မွာ၊ piston ကို၊ ေအာက္သို႔ဆင္းေစပါတယ္။ upward stroke မွာေတာ႔ steam pressure ကို အသံုးၿပဳကာ၊ အေပါါသို႔ piston ၿပန္တက္ေစတဲ႔ အင္ဂၽင္ေတြ ၿဖစ္ၿပီး၊ ေနာင္မွာ 'SULZER' ရယ္လို႔ နာမည္ႀကီး အင္ဂၽင္ထုတ္လုပ္တဲ႔ 'Scott Company' က Still Engine ေတြကို၊ ထပ္မံ ၿပင္ဆင္ကာ 'Scott Still Engine' မၽားရယ္လို႔ နာမည္ေပးခဲ႔ပါတယ္။ Ocean Steam Ship Company မွ (၁၉၂၄) ခုနွစ္မွာ၊ တည္ေဆာက္ခဲ႔တဲ႔ M.V. Dolius နဲ႔ (၁၉၂၈) ခုနွစ္မွာ၊ တည္ေဆာက္ခဲ႔တဲ႔ M.V. Eurybates တို႔မွာ ပထမဆံုး Scott- Still Engine ေတြကို၊ တတ္ဆင္ အသံုးၿပဳခဲ႔ပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႔ Scott Still Engine မၽားရဲ႕ေနရာမွာ၊ Scott Company ကထုတ္လုပ္တဲ႔ 'Sulzer' နဲ႕ Burmeister & Wain Company ကထုတ္လုပ္တဲ႔ 'B & W' fully internal combustion engine ေတြ၊ တၿဖည္းၿဖည္း ဝင္ေရာက္အစားထိုးလာႀကပါတယ္။
ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းေလာကမွာ၊ နည္းပညာ အသစ္ေတြကို ရွာေဖြအသံုးခၽရင္းနဲ႔ (၁၉၁၂) ခုနွစ္က 'Titanic' သေဘ္ာရဲ႕ အၿဖစ္ဆိုးေႀကာင္႔ 'Safety of Life at Sea' ဆိုၿပီး၊ ေဘးအနၱရာယ္ ကင္းရွင္းေရးကိုပါ၊ စတင္ထည္႔သြင္း စဥ္းစားလာႀကပါတယ္။
ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီး (၁၉၄၈) ခုနွစ္မွာေတာ႔၊ ယေန႔ IMO ရယ္လို႔ အမည္တြင္လာမယ္႔ IMCO ဆိုတဲ႔ 'Inter-Governmental Maritime Consultative Organization' အဖြဲ႔၊ ဖြဲ႕စည္းၿပီး၊ နိဳင္ငံစံုမွ ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းေလာကမွာ၊ ေဘးအနၱရာယ္ကင္းရွင္းေစရန္နဲ႔ တေၿပးညီၿဖစ္ေစရန္ ဥပေဒေတြ နဲ႔ နည္းဥပေဒ ‘Rules & Regulations’ ေတြကို စတင္ၿပဌာန္းခဲ႔ပါတယ္။
(၁၉၅၄) ခုနွစ္မွာ၊ ‘Prevention of Pollution of the Sea by Oil (OILPOL)’ ကို စတင္ၿပဌာန္းၿပီး၊ ‘International Regulations for Preventing Collisions at Sea (COLREG)’ ကို၊ (၁၉၇၂) ခုနွစ္မွာ ၿပဌာန္းခဲ႔ပါတယ္။ (၁၉၇၃) ခုနွစ္မွာေတာ႔ ‘Convention on the Prevention of Maritime Pollution (MARPOL)’ ကို ၿပဌာန္းကာ၊ (၁၉၇၄) ခုနွစ္မွာေတာ႔ ‘Safety of Life at Sea (SOLAS)’ ကိုစတင္ ၿပဌာန္းခဲ႔ပါတယ္။
(၁၉၇၈) ခုနွစ္မွာ၊ International Convention on Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers (STCW) ကိုၿပဌာန္းခဲ႔ပါတယ္။ (၁၉၈၂) ခုနွစ္မွာ IMCO ဟာ၊ IMO International Maritime Organization (IMO) ရယ္လို႔အမည္ေၿပာင္းခဲ႔ပါတယ္။
ေဘးအနၱရာယ္ ကင္းရွင္းေရးအတြက္၊ SOLAS requirement အရ၊ International Ship and Port Facility Security Code (ISPS Code), International Code for Fire Safety System Code (FSS Code) နဲ႔ International Safety Management System Code (ISM Code) အစရိွတဲ႔ 'ကိုဓဥပေဒ' တနည္းအားၿဖင္႔ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကိုလည္း၊ ဆက္လက္ၿပဌာန္း ခဲ႔ပါတယ္။ သက္တမ္းအရ နွစ္ေပါင္း (၅၀၀၀) ေလာက္ရိွခဲ႔ၿပီၿဖစ္တဲ႔ ကုန္သြယ္ေရေႀကာင္းဆိုင္ရာ၊ ခရီးသြားလာေရးေလာကဟာ၊ ယေန႔ေခါါတ္ကာလမွာေတာ႔ Rules, Regulations နဲ႔ Codes ေတြကို၊ အတိအကၽ လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္ပါတယ္။
ဒီေနရာေလးမွာ 'COLREG' ဆိုတဲ႔ International Regulations for Preventing Collisions at Sea, 1972 Regulation Part C မွ၊ Lights and Shapes ဆိုတဲ႔ လၽွပ္စစ္ 'မီးသီး၊ မီးလံုး' ဆိုင္ရာ၊ သတ္မွတ္ခၽက္ေတြကို၊ မွတ္သားမိသေလာက္ေလး၊ ေဖာ္ၿပပါရေစ။ 'Navigation' နဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ႔၊ COLREG - Part C မွာ၊ လၽွပ္စစ္ 'မီးသီး၊ မီးလံုး' ေတြကို 'Navigation Lights' နဲ႔ 'Signal Lights' ဆိုၿပီး၊ ခြဲၿခားသတ္မွတ္ထားပါတယ္။ Masthead light, Sidelight, Stern Lights နဲ႔ Towing light တို႔ဟာ၊ Navigation Lights မၽားၿဖစ္ပါတယ္။
Masthead light – LOA အလၽွား မီတာ (၅၀) သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပထက္ ရွည္တဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ၊ ေရမိုင္ (၆) မိုင္အကြာ၊ အလၽွားမီတာ (၅၀) ေအာက္ သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပ ထက္ နည္းတဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ၊ ေရမိုင္ (၅) မိုင္အကြာ၊ အလၽွားမီတာ (၂၀) ေအာက္ သေဘ္ာေတြမွာ၊ ေရမိုင္ (၃) မိုင္အကြာနဲ႕ အလၽွား (၁၂) မီတာေအာက္၊ သေဘ္ာေတြမွာ၊ ေရမိုင္ (၂) မိုင္အကြာမွ၊ ၿမင္နိဳင္ရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
Sidelight - အလၽွားမီတာ (၅၀) သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပထက္ ရွည္တဲ႔သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၃) မိုင္အကြာ၊ အလၽွားမီတာ (၅၀) ေအာက္ သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပထက္နည္းတဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၂) မိုင္အကြာ နဲ႔ (၁၂) မီတာေအာက္ရွည္တဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၁) မိုင္အကြာမွ၊ ၿမင္နိဳင္ရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
Towing light - အလၽွားမီတာ (၅၀) သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပထက္ရွည္တဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၃) မိုင္အကြာ၊ မီတာ (၅၀) ေအာက္ သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပထက္နည္းတဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၂) မိုင္အကြာ နဲ႔ (၁၂) မီတာေအာက္ရွည္တဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၂) မိုင္အကြာမွ၊ ၿမင္နိဳင္ရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
White, red, green or yellow all-around light - အလၽွားမီတာ (၅၀) သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပထက္ရွည္တဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၃) မိုင္အကြာ၊ မီတာ (၅၀) ေအာက္ သို႔မဟုတ္ (၁၆၄) ေပထက္နည္းတဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၂) မိုင္အကြာ နဲ႔ (၁၂) မီတာေအာက္ရွည္တဲ႔ သေဘ္ာေတြမွာ ေရမိုင္ (၂) မိုင္ အကြာမွ၊ ၿမင္နိဳင္ရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။
Masthead light, Sidelight, Stern Lights နဲ႔ Towing light တို႔ဟာ၊ Navigation Lights မၽားၿဖစ္ပါတယ္။ Mast Head Light ဟာ အၿဖဴေရာင္ၿဖစ္ၿပီး Forward Mast တိုင္နဲ႔ Christmas Tree လို႔ေခါါတဲ႔ Main Mast မွာတတ္ဆင္ထားကာ၊ visible beam အေနနဲ႔ (၂၂၅) ဒီဂရီ ရိွရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ ‘ဝဲ နီ ယာ စိမ္း’ ဆိုတဲ႔ ဘယ္နဲ႔ညာမွ၊ Sidelight (၂) လံုးဟာလည္း၊ visible beam (၂၂၅) ဒီဂရီရိွၿပီး၊ ေနာက္မွာတတ္တားတဲ႔ အၿဖဴေရာင္ Stern Light ကေတာ႔ (၁၃၅) ဒီဂရီ visible beam ရိွရမွာၿဖစ္ပါတယ္။
အၿဖဴေရာင္၊ အနီေရာင္၊ အစိမ္းေရာင္၊ အဝါေရာင္၊ အၿပာေရာင္ အစရိွတဲ႔ မီးလံုးေတြကို Signal Lights ေတြရယ္လို႔သတ္မွတ္ၿပီး၊ visible beam ဟာ (၃၆၀) ဒီဂရီ ရိွရမွာၿဖစ္ပါတယ္။ Forward Mast နဲ႔ Stern Mast သို႔မဟုတ္ သေဘ္ာရဲ႕ Astern မွာ တတ္ဆင္ထားတဲ႔ Anchor Light၊ Forward Mast မွာ တတ္ဆင္ထားတဲ႔ အၿပာေရာင္ Panama Canal Light နဲ႔ Christmas Tree လို႔ေခါါတဲ႔ Main Mast မွာတတ္ဆင္ထားတဲ႔ Bunker Light, NUC - Not Under Command Light နဲ႔ Suez Canal Light တို႔ဟာ visible beam (၃၆၀) ဒီဂရီရိွ signal lights မၽားၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ‘Suez Canal Light’ နဲ႔ ‘Suez Canal Search Light’ တို႔ကို မေရာေထြးေစခၽင္ပါဘူး။
Navigation နဲ႔ Signal Lights ေတြ အတြက္၊ E ဆိုတဲ႔ 'Edison Type' lamp base၊ PN ဆိုတဲ႔ 'Pre-focus Type' lamp base ကို အသံုးမၽားၿပီး၊ B ဆိုတဲ႔ 'Bayonet Type' lamp base ကိုေတာ႔ အသံုးနည္းပါတယ္။ တခါတေလ Signal Lights အၿဖစ္ B Type lamp base ကို သံုးတာေတြ႔မိပါတယ္။ B Type lamp base ကိုမသံုးတဲ႔ အဓိကအေႀကာင္းရင္းက၊ သေဘ္ာဟာ Vibration ရိွတဲ႔အတြက္၊ lamp base အေနနဲ႔ proper secured ၿဖစ္ေစမယ္႔ lamp base မၽိဳးကိုသာ ေရြးခၽယ္တတ္ဆင္ၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။
Navigation နဲ႔ Signal Lamps ေတြဟာ၊ ဝပ္ (၄၀) မွ ဝပ္ (၆၀) ေလာက္ရိွၿပီး၊ power supply အေနနဲ႔ DC (၂၄) ဗို႔၊ AC (၁၁၀) သို႕မဟုတ္(၂၂၀) ဗို႔အားခန္႔ အသံုးၿပဳႀကပါတယ္။ ထြန္းညိွထားတဲ႔ Navigation Lamp တလံုးႀကြမ္းသြားတာနဲ႔ Navigation Lamp Panel မွာ အခၽက္ေပးၿခင္းအၿဖစ္ audible နဲ႔ visible alarm အေနနဲ႔ activated လုပ္ပါတယ္။ Navigation Lights နဲ႔ Signal Lights ေတြဟာ Classification Societies ေတြရဲ႕ 'SE' ဆိုတဲ႔ Safety Equipment Survey နဲ႔ အကၽံဳးဝင္သလို၊ 'SC' ဆိုတဲ႔ Safety Construction Survey နဲ႔လည္ အကၽံဳးဝင္ပါတယ္။
Safety Equipment Survey စစ္ေဆးတဲ႔အခါ၊ မၽားေသာအားၿဖင္႔ Navigation Lamp ကိုၿဖဳတ္ကာ Power ေပးၿခင္းၿဖင္႔ audible နဲ႔ visible alarm ေတြ activated ၿဖစ္မၿဖစ္ စစ္ေဆးပါတယ္။ Safety Construction Survey မွာေတာ႔ Navigation Lights နဲ႔ Signal Lights ေတြရဲ႕ installation နဲ႔ fittings မၽားကို မၽက္ၿမင္ visival inspection အေနနဲ႔ စစ္ေဆးေလ႔ရိွပါတယ္။
ကိုထြန္းသူ (Superintendent/ DPA/ CSO).
Reference : COLREG - International Regulations for Preventing Collisions at Sea, 1972 Regulation Part C.
No comments:
Post a Comment