သေဘၤာ စတင္တက္ေရာက္မည့္ လူသစ္ သေဘာ`္၀န္ထမ္းမ်ား လုိက္နာသင့္ေသာအေရးၾကီးအခ်က္ (၁၄) ခ်က္

ေရေၾကာင္းပုိ့ေဆာင္ေရးညြွန္ၾကားမွဳဦးစီးဌာန ၊ သေဘာ`္သားအလုပ္အကုိင္ၾကီးၾကပ္ေရးဌာနခြဲ (SECD) ၏ ေျပာင္းလဲက်င့္သုံးလာေသာမူ၀ါဒအရ နုိင္ငံျခားသေဘာ`္၀န္ထမ္း (သေဘာ`္သား) မ်ားရဲ့ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္း ပုိမို တုိးတတ္ ရရွိနုိင္ရန္ အတြက္ စတင္ လုပ္ေဆာင္ရမည့္ကန့္သတ္ခ်က္အခ်ဳိ့ကုိ ၂၀၁၂ ခုနွစ္အတြင္း ပယ္ဖ်က္ေပးခဲ့သည့္အတြက္ သေဘာ`္၀န္ထမ္း (သေဘာ`္သား) အျဖစ္ နုိင္ငံျခား သေဘာ`္မ်ားေပၚတြင္ တာ၀န္ထမ္္းေဆာင္လုိသူ လူငယ္မ်ားသည္ အလုပ္အကုိင္အခြင့္အလမ္းဆုိင္ရာဆုံခ်က္အျဖစ္ တေန့တျခားမ်ားျပားစြာေပၚထြက္လာခဲ့ပါသည္။
မည္သုိ့ဆုိေစ Deck Rating / Engine Room Rating / Deck Cadet / Enginering Cadet / Junior Engineer ဟုသိရွိၾကေသာ မည္သည့္ရာထူးနွင့္မဆုိ ယခုမွသေဘာ`္စ လုိက္မည့္ လူသစ္မ်ားသည္ နုိင္ငံတကာပင္လယ္ကူးသေဘာ`္မ်ားေပၚတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ျကသည့္အခါတြင္ မိမိတုိ့သည္ လုပ္ငန္းခြင္၀င္ရင္း ေရေၾကာင္းဘက္ဆုိင္ရာအဆင့္ျမင့္စာေမးပြဲမ်ားကို ဆက္လက္ေျဖဆုိရန္ လုပ္ငန္းခြင္လက္ေတြ့ဆင္းလ်ွက္ သက္ဆုိင္ရာ သင္ခန္းစာအသီးသီးကုိေလ့လာသင္ယူေနျခင္းျဖစ္သည္ ဆုိသည့္အခ်က္ကုိလည္းေမ့မထားသင့္ပါ။ မည္သည့္အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမွဳလုပ္ငန္းနယ္ပယ္မွာမဆုိ လုပ္ငန္းခြင္သုိ့စတင္၀င္ေရာက္လာသူမ်ားမွာ “အလုပ္သင္” မ်ားသာျဖစ္သကဲ့သုိ့ နားမလည္သည္မ်ား ၊ မသိရွိသည္မ်ားကုိ အစဥ္ေလ့လာသင္ယူေနရမည္ျဖစ္သည့္အေလ်ွာက္ သေဘာ`္မ်ားေပၚတြင္လဲ Deck Rating / Engine Room Rating / Deck Cadet / Engine Cadet / Junior Engineer အျဖစ္ စတင္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္မည့္္ (လူသစ္မ်ား) သူမ်ား သည္လဲ အံ့ၾသစရာမ်ားႏွင့္ျပည့္နွက္ေနေသာ “သေဘာ`္” ဆုိသည့္ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္အသစ္ သုိ့ေရာက္ရွိလာသည့္အေလွ်ာက္ စိုးရိမ္မွဳလြန္ကဲျခင္း ၊ တုန္လွဳပ္ျခင္း ၊ အမွားအယြင္းျဖစ္မွာ ေၾကာက္ရြံျခင္း ၊ လုပ္ငန္းခြင္မွ အျခားေသာ သေဘာ`္၀န္ထမ္းမ်ားနွင့္ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမွဳတြင္ အမွားအယြင္းျဖစ္မွာ စုိးရြံ့ျခင္း စေသာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ကိစၥမ်ားကုိ တတ္နုိင္သမွ် ေလ်ွာ့ခ်ထားသင့္ရုံသာမက တခ်ိန္တည္းမွာပင္ မိမိ၏ ပုဂၢလိကပုိင္းဆုိင္ရာမ်ား ၊ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမွဳလုပ္ငန္းဆုိင္ရာမ်ားတြင္ အေတြ့အၾကဳံမရွိေသးေသာသူျဖစ္သည္ ဆုိတာလည္း နားလည္ သိရွိေနရပါမည္။
သေဘာ`္ေပၚသုိ့စတင္တတ္ေရာက္လာက်ေသာလူသစ္မ်ားသည္ ယခုမွအမိ၀မ္းကက်ြတ္သကဲ့သုိ့အရာရာ အံၾသေနမွဳ ၊ ထူးဆန္းမွဳ မ်ားကုိလဲစတင္ၾကံဳေတြရမွာျဖစ္ပါတယ္။ မိမိက လြန္ကဲစြာ (အျမဲတမ္းမဟုတ္ပါ) ေလ့လာသင္ယူေနစဥ္မွာပင္ မိမိရဲ့ အထက္အရာရွိ (Senior Officers) မ်ားမွ တာ၀န္မဲ့မွဳ ၊ အသုံးမက်မွဳ ၊ အရာရာကုိ ေပါ့ေပါ့တန္တန္သေဘာထားမွဳ စသည့္အျဖစ္အပ်က္တုိ့ကုိလဲ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ကာလအတြင္း တခါတရံ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ျမင္ေတြ့ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ မိမိတုိ့ဟာ အနိမ့္ဆုံးေသာတာ၀န္ရွိသူမ်ား (Least Responsibility Person) ျဖစ္သည့္အားေလွ်ာ္စြာ သေဘာ`္ေပၚတြင္ျဖစ္ေပၚလာသမွ်ေသာမည္သည့္္ လူသား၏ေပ့ါဆမွားယြင္းမွဳ (Human Negligence) ကုိမွ အျပစ္တင္ေ၀ဖန္နုိင္မည္မဟုတ္ပါ။ အက်ဳိးဆက္အားျဖင့္ သေဘာ`္ေပၚမွမည္သည့္အမွားအယြင္းမဆုိ အျခားေသာသေဘာ`္၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္လဲ ေဘးအနၱရယ္ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ဒီအေၾကာင္းေၾကာင့္ သေဘာ`္မတက္ခင္ သေဘာ`္ကုပၼဏီ၀န္ထမ္းမ်ားနွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ အေတြ့အၾကဳံရွိသေဘာ`္၀န္ထမ္းမ်ားနွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေပၚလာနုိင္မဲ့ ကိစၥရပ္မ်ားကုိ ေကာင္းစြာ ေဆြးေနြးထားရပါမယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ အငယ္တန္းအင္ဂ်င္နီယာတေယာက္အဖုိ့ သေဘာ`္ေပၚတြင္မေတာ္တဆ ေဘးအနၱရယ္ျဖစ္ေစနုိင္ေသာကိစၥရပ္မ်ား ၊ စက္ပုိင္းဆုိင္ရာျပသနာမ်ားေပၚေပါက္နုိင္ေသာကိစၥရပ္မ်ား စသည္တုိ့မျဖစ္ေပၚေစရန္ “ ေရွာင္ရန္အခ်က္မ်ား” နွင့္ လုိက္နာေဆာင္ရြက္သင့္ေသာ “ေဆာင္ရန္အခ်က္မ်ား” ကုိ သေဘာ`္၏ စက္ခန္းဌာနဘက္ဆုိင္ရာ ရာထူးအၾကီးဆုံး ၊ တာ၀န္အရွိဆုံးျဖစ္ေသာ အင္ဂ်င္နီယာခ်ဳပ္ ညွြန္ၾကားမွဳအားျဖင့္ စက္ခန္းဌာန ၾကီးၾကပ္သူ ဒုတိယအင္ဂ်င္နီယာမွတဆင့္ သိရွိ လုိက္နာရန္အထူးလုိအပ္ပါသည္။
ဆုိခဲ့ေသာရည္ရြယ္ခ်က္ေၾကာင့္ သေဘာ`္ေပၚတြင္ မိမိေၾကာင့္ျပသနာတစုံတခုမေပၚေပါက္ေစရန္အတြက္လည္းေကာင္း ၊ လုပ္ငန္းခြင္မေတာ္တဆမွဳေဘးအနၱရယ္မ်ား မျဖစ္ေပၚေစရန္အတြက္လည္းေကာင္း ၊ လုံး၀မလုပ္သင့္ေသာ (ေရွာင္ရန္) အခ်က္ (၁၄) ခ်က္ကုိေရးသားေဖာ္ျပလုိက္ပါသည္။

၁။ သက္ဆုိင္ရာတာ၀န္က်အရာရွိမ်ားကုိသတင္းမပုိ့ဘဲ ရည္ရြယ္ခ်က္မရွိ သေဘာ`္ေပၚရွိအခန္းမ်ား (Cabins) ၊ လုံျခံဳေရးအရ ကန့္သတ္ထားေသာ ပဲ့စင္ (Bridge) ၊ စက္ခန္း (Engine Room) တြင္ရွိေနျခင္း ၊ တာ၀န္မရွိဘဲ သေဘာ`္ပတ္လည္ေနရာအႏွံရွိေနျခင္း လုံး၀ မလုပ္သင့္ပါ။
လူသစ္မ်ားအေနျဖင့္မိမိေရာက္ရွိလာေသာေနရာအသစ္သည္စိတ္၀င္စားစရာမ်ားျဖင့္ျပည့္နွက္ေနသည့္ သေဘာ`္ဆုိသည္ကုိ စတင္ေရာက္ရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ အျမင့္ဆုံးေသာစူးစမ္းမွဳမ်ားရွိေနမည္မွာသဘာ၀က်ပါသည္။ သုိ့ေသာ္လည္းမိမိ၏စိတ္ခံစားမွဳကုိထိမ္းသိမ္းသင့္ျပီး လုံျခဳံေရးအရ သေဘာ`္ေပၚတြင္တားျမစ္ထားေသာေနရာမ်ား ၊ ကုန္တင္ ကုန္ခ် လုပ္ငန္းခြင္ေနရာမ်ား နွင့္ သေဘာ`္တစီးလုံး၏မည္သည့္ ေနရာအစိတ္အပုိင္းကုိမဆုိ သက္ဆုိင္ရာတာ၀န္က်အရာရွိအားအသိေပး အေၾကာင္းၾကားျခင္းမရွိဘဲ မိမိ၏လုပ္ငန္းခြင္အခ်ိန္မွာေသာ္လည္းေကာင္း ၊ အားလပ္ခ်ိန္မ်ားမ်ာေသာ္လည္းေကာင္း သြား လာျခင္းမ်ဳိး ကုိ ေရွာင္ရွားသင့္ပါသည္။

၂။ အေတြ့အၾကဳံရွိ အၾကီးတန္းအရာရွိမ်ား၏အၾကံဥဏ္ရယူျခင္းမရွိဘဲ မည္သည့္ လုပ္ငန္းခြင္ဆုိင္ရာဆုံးျဖတ္ခ်က္မွ မခ်ပါနွင့္။
လူသစ္မ်ားကုိသေဘာ`္ေပၚသုိ့ပုိ့ေဆာင္စဥ္ကတည္းက အေတြ့အၾကဳံမရွိေသးတဲ့အတြက္ အလုပ္လုပ္ရင္း သက္ဆုိင္ရာအၾကီးတန္းအရာရွိမ်ားထံမွ ေလ့လာသင္ယူဘုိ့ရန္ျဖစ္ပါသည္။ ထုိ့ေၾကာင့္ လူသစ္မ်ားဟာမည္သည့္လုပ္ငန္းဆုိင္ရာကိစၥမ်ားကုိမဆုိ သက္ဆုိင္ရာအၾကီးတန္းအရာရွိမ်ား၏အၾကံျပဳခ်က္ကုိရယူျခင္းမရွိဘဲ ေစာလွ်င္စြာ မိမိနွင့္သက္ဆုိင္ေသာလုပ္ငန္းကုိ ဆုံးျဖစ္ခ်က္ခ်ျခင္းမ်ဳိး (ဥပမာ) မိမိနွင့္မသက္ဆုိင္ေသာပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ေပါက္ကြဲေစေသာအရာ ၊ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ၊ စက္ပစၥည္းမ်ား ကုိ ကုိင္တြယ္ျခင္း ၊ မီးခလုတ္မ်ား ၊ လ်ွပ္စစ္ပုိင္းဆုိင္ရာ Breaker မ်ား ဖြင့္ျခင္း ၊ ေလဆုိးေလညစ္ထုပ္ပန္ကာမ်ား (Fans and Exhaust Blowers) ေမာင္းနွင္ျခင္း စသည့္အျပဳအမူမ်ားကုိ လုံ၀ မလုပ္သင့္ပါ။

၃။ သက္ဆုိင္ရာတာ၀န္က်အရာရွိမ်ားကုိသတင္းမပုိ့ဘဲ ကုန္းပတ္ (Main Deck) ေပၚသုိ့သြားျခင္း ၊ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း မ်ား မျပဳလုပ္ပါနွင့္။
လူသစ္မ်ားေနနွင့္မိမိကုိယ္မိမိ အစဥ္အျမဲ သိရွိေနရမည္မွာ မိမိ၏အသက္အနၱရယ္လုံျခံဳေရးအတြက္ မိမိကိုယ္တုိင္ မည္သုိ့လုပ္ေဆာင္ ေနထုိင္ ရမည္ဆုိသည့္အခ်က္သည္အေရးၾကီးသျဖင့္ အထူး ဂရုစုိက္လုိက္နာရန္လုိအပ္ပါသည္။
သေဘာ`္၏ကုန္းပတ္ေပၚသုိ့ သက္ဆုိင္ရာတာ၀န္က်အရာရွိအားအသိေပး အေၾကာင္းၾကားျခင္းမရွိဘဲ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း ၊ သြားလာျခင္း အထူသျဖင့္ ရာသီဥတုဆုိးရြားေနစဥ္တြင္ မျပဳလုပ္သင့္ပါ။

၄။ သံသယတခုခုရွိပါက မိမိ၏ေနျမဲေနရာတြင္သာ ရွိေနပါ။
လူသစ္မ်ားရဲ့လုပ္ငန္းကိစၥမ်ားမွာ တခုခုသံသယရွိေနရင္ သက္ဆုိင္ရာအၾကီးတန္းအရာရွိမ်ားကုိ ေစာင့္ပါ။ ေမးပါ။ အဲဒိလုိမသိတဲ့ သံသယရွိတဲ့ ကိစၥမ်ားကုိ ေမးျမန္းတဲ့အတြက္ မည္သည့္အၾကီးတန္းအရာရွိမွ စိတ္ဆုိးျခင္း အျပစ္ယူျခင္းမရွိပါ။

၅။ စည္းကမ္းေသ၀ပ္မွဳ မရွိျခင္း ၊ တကုိယ္ရည္သန့္ရွင္းမွဳအားနည္းျခင္း နွင့္ အေပ်ာ္အပါးနွင့္ပါတ္သက္ျပီး မိမိပုံရိပ္ကုိစြန္းထင္းေစနုိင္ေသာ မည္သည့္အမွားမ်ဳိးကုိမွ မလုပ္မိပါေစနွင့္။
မည္သူမဆုိလုပ္ငန္းခြင္အသစ္တခုမွာ မိမိအတြက္အက်ဳိးမဲ့ေစေသာ အမွားအယြင္းမ်ားဟာ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ စိတ္ဖိစီးမွဳေၾကာင့္ျဖစ္ေစ အေပ်ာ္အပါးကိစၥမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ေစ မလြဲမေသြ ဒြန္တြဲပါလာရတာ အလြန္ထင္ရွားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လူသစ္မ်ားဟာ အေပ်ာ္ အပါးေတြ မ်ားေနျပီဆုိရင္ မိမိကုိယ္မိမိ အခ်ိန္မွီသိရွိျပီး သက္ဆုိင္ရာအၾကီးတန္းအရာရွိမ်ား နဲ့ ေဆြးေနြးတုိင္ပင္မွဳကုိရယူကာ အျမန္ဆုံးေရွာင္ရွားၾကဘုိ့လုိပါတယ္။

၆။ သက္ဆုိင္ရာတာ၀န္က်အရာရွိမ်ားကုိသတင္းမပုိ့ဘဲကမ္းဆင္းျခင္း (Go Shore) ကုိ မျပဳလုပ္ပါနွင့္။
လူသစ္မ်ားအေနနဲ့သေဘာ`္ဟာစိတ္၀င္စားစရာေကာင္းသလုိ သေဘာ`္ဆိပ္ကမ္းမွာကမ္းကပ္ထားတဲ့အခါမွာလည္း သေဘာ`္ေရာက္ရွိဆိုက္ကပ္ထားရာနုိင္ငံကုိ ေဒသနၱရဗဟုသုတအလုိ့ငွာသြားေရာက္ေလ့လာၾကည့္ရွဳျခင္းဟာလဲ စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတဲ့ကိစၥပါဘဲ။ သုိ့ေသာ္လည္းလူသစ္မ်ားဟာ မည္သူုကုိမွအသိေပး အေၾကာင္းၾကားခဲ့ျခင္း မရွိဘဲ မိမိသေဘာနဲ့မိမိ အျပင္သုိ့ဘယ္ေသာအခါမွ ထြက္မသြားသင့္ပါ။ မိမိသေဘာ`္ေရာက္ရွိဆုိက္ကပ္ထားရာနုိငံ ႏွင့္ ဆိပ္ကမ္းသည္ မည္္ကဲ့သုိ့ေသာ ျပသနာမ်ားရွိနုိင္ မရွိနုိင္ ဆုိသည္ကုိ သက္ဆုိင္ရာအၾကီးတန္းအရာရွိၾကီးမ်ား ထံမွ အၾကံဥဏ္ရယူ၍ ျပီးမွသြားေရာက္ လည္ပတ္သင့္ပါသည္။

၇။ ထမင္းစားေသာက္ခန္းတြင္ စားေသာက္ျပီးစီးသည့္အခါတုိင္း စားၾကြင္းစားက်န္မ်ား နွင့္ အမွဳိက္မ်ားကုိခဲြျခားသတ္မွတ္ထားရွိေသာ မိမိတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရာကုပၼဏီ ၊ သေဘာ`္တိ့ု၏ပင္လယ္ျပင္ညစ္ညမ္းမွဳ ဆုိင္ရာ မူ၀ါဒမ်ား နွင့္ ဥပေဒမ်ားကုိ ဂရုျပဳ လုိက္နာေဆာင္၇ြက္ျခင္း မရွိဘဲ မေနပါႏွင့္။
တေန့ထက္တေန့ က်ပ္တည္းစြာ ခ်မွတ္လာေသာပင္လယ္ျပင္ညစ္ညမ္းမွဳနွင့္ပါတ္သတ္ေသာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ ဥပေဒမ်ား ၊ မိမိတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရာ ကုပၼဏီ ႏွင့္ သေဘာ`္တုိ့၏ ပင္လယ္ျပင္ညစ္ညမ္းမွဳကာကြယ္ေရးဆုိင္ရာမူ၀ါဒမ်ား ကုိ လူသစ္သေဘာ`္၀န္ထမ္းမ်ားအေနျဖင့္ အၾကမ္းဖ်င္းသိရွိေနေစရန္ သက္ဆုိင္ရာအၾကီးတန္းအရာရွိၾကီးမ်ား ထံမွ ေမးျမန္း ေလ့လာ သင္ယူ သင့္ပါသည္။ ထုိ့အတူမိမိ မွ လည္းအထက္ပါဥပေဒမ်ား ၊ မူ၀ါဒမ်ားနွင့္အတူအျမဲလုိက္နာလ်ွက္ရွိေၾကာင္းျပသရန္ နွင့္ မလုိက္နာသူမ်ားကုိလည္း အၾကီးတန္းအရာရွိျဖစ္ပါေစ မည္သုိ့လုိက္နာသင့္ေၾကာင္းဖိအားေပးပါ။ မည္သည့္မွားယြင္းေသာအျပဳအမူကုိက်င့္သုံးသူ မည္သူ့ကုိမဆုိ (လုိအပ္ပါက) ေရယာဥ္မွဴးထံ တုိက္ရုိက္အစီရင္ခံပါ။

၈။ အေၾကာင္းမဲ့ မလိုလားအပ္ေသာ အျငင္းပြားမွဳမ်ား မျဖစ္ပါေစနွင့္ ၊ ေရွာင္ရွားပါ။
သေဘာ`္ဆုိသည္မွာ လူအင္အား အနည္းငယ္ျဖင့္သာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ ေနရာ ျဖစ္ပါသည္။ တဦးႏွင့္တဦး မတူညီေသာ ပုဂၢလိကဆုိင္ရာမ်ားနွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းကြ်မ္းက်င္မွဳ ၊ လုပ္ငန္းခြင္အေျခအေနအမ်ဳိးမ်ဳိး တုိ့ကုိထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္းမရွိဘဲ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္မွဳ ၊ အျငင္းပြားမွဳမ်ားမရွိသင့္ပါ။ ထုိ့ေၾကာင့္ သူသစ္မ်ားအေနနွင့္ မည္သည့္အျငင္းပြားမွဳကုိမဆုိ အထူးသျဖင့္ မိမိထက္ အသက္ ၊ ရာထူး အားျဖင့္ၾကီးသူမ်ားနွင့္ အျငင္းပြားမွဳမ်ား ကုိ အေကာင္းဆုံးေသာနည္းဗ်ဴဟာမ်ားျဖင့္ ေရွာင္ရွားသင့္ျပီး မိမိ၏ေရြွေရာင္ေတာက္ပလာမည့္ အခြင့္အေရးႏွင့္ေန့ရက္တုိ့ကုိ မိမိကုိယ္တုိင္ ေလ့လာ သင္ယူ ့ျမွင့္တင္ေနရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ၾကီးသူကုိ ရုိေသ ၊ ရြယ္တူကုိ ေလးစား ၊ ငယ္သူကုိ သနား ဆုိသည့္အတုိင္းက်င့္သုံးသင့္ပါသည္။

၉။ မေကာင္းေသာအမူအက်င့္မ်ားျဖစ္သည့္ စိတ္ဆနၵကုိအလုိလုိက္မည့္ အေပ်ာ္အပါးဘက္ဆုိင္ရာ မည္သည့္မွားယြင္းေသာ အမူအက်င့္ကုိမွ မလုပ္မိပါေစနွင့္။
သေဘာ`္မ်ားေပၚတြင္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္အတြင္း ေန့စဥ္ပုံမွန္ကဲ့သုိ့ျဖစ္ေနေသာ လုပ္ငန္းတာ၀န္ဇယားမ်ားေၾကာင့္လည္းေကာင္း ၊ ပင္လယ္ထဲတြင္ တခ်ိန္လုံးသြား လာ ေနရသည့္အတြက္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း တခါတရံျငီးေငြ့မွဳမ်ားျဖစ္ေပၚလာသည့္အခါ အက်ဳိးရွိနုိင္သည္ဟုထင္မွတ္မွား၍ စိတ္အလုိဆနၵကုိလုိက္မည့္အေပ်ာ္အပါးနွင့္ဆုိင္ေသာမေကာင္းသည့္အမူအက်င့္ ကိစၥမ်ားကုိ လုပ္ေဆာင္တတ္ၾကပါသည္။ လူသစ္မ်ားအေနနွင့္မိမိတုိ့သည္လုပ္ငန္းခြင္သုိ့စတင္၀င္ေရာက္လာသူမ်ားျဖစ္သည့္အားေလ်ွာစြာ မိမိ ၏ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းကုိအတားအဆီးျဖစ္ေစမည့္ ဤကဲ့သုိ့ေသာကိစၥရပ္မ်ားကုိွ သတိနွင့္ယဥ္၍ေရွာင္ရွားျပီး ေ၀းေ၀းတြင္ေနသင့္ပါသည္။

၁၀။ အသက္ကယ္ျခင္းဆုိင္ရာ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား ၊ လုပ္ထုံး လုပ္နည္း အဆင့္ဆင့္မ်ား နွင့္ပါတ္သက္၍ ပ်က္ရယ္ျပဴျခင္း ၊ ေရွာင္ရွားျခင္း ၊ ဂရုမစုိက္ျခင္း ၊ အသုံးမျပဳျခင္း မ်ားကုိ မည္သည့္အခါမွ မလုပ္မိပါေစနွင့္။
သေဘာ`္ေပၚတြင္လူတုိ့၏ အသက္အနၱရယ္လုံျခဳေရးသည္အထူးအေရးၾကီးသည့္အေလွ်ာက္ တပ္ဆင္ထားေသာ အသက္ကယ္ျခင္းဆုိင္ရာ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား ၊ လုပ္ထုံး လုပ္နည္း အဆင့္ဆင့္မ်ား နွင့္ပါတ္သက္၍ ၄င္းပစၥည္းမ်ားကုိမည္သုိ့ကုိယ္တြယ္အသုံးျပဳရသည္ကုိ သိရွိနားလည္ေစရန္ လူသစ္မ်ားသည္ သက္ဆုိင္ရာအၾကီးတန္းအရာရွိၾကီးမ်ား ထံမွအျမဲတမ္း ေလ့လာသင္ယူသင့္ပါျပီး ပ်က္ရယ္ျပဳျခင္း ၊ ေရွာင္ရွားျခင္း ၊ ဂရုမစုိက္ျခင္း ၊ အသုံးမျပဳျခင္း မ်ားကုိ မည္သည့္အခါမွ မလုပ္မိပါေစရန္လည္းအေရးၾကီးပါသည္။

၁၁။ သေဘာ`္ေပၚတြင္အခါအားေလ်ွာစြာျပဳလုပ္ေသာ အသက္အနၱရယ္လုံျခံဳေရးဆုိင္ရာ အစည္းအေ၀းမ်ား ၊ ေဆြးေနြးပြဲမ်ား ၊ ေလ့က်င့္ခန္း မ်ားကုိ မတတ္ေရာက္ျခင္း စသည့္အျပဳအမူမ်ား မျပဳလုပ္ပါနွင့္။
အထက္အရာရွိအဆင့္ဆင့္၏္ မွန္ကန္ေသာ သရုပ္ျပေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ၊ လုံေလာက္ေသာ ေလ့က်င့္ေရးအစီအစဥ္မ်ား မွာ မိမိ အတြက္ေရွးဦးနည္းျပမ်ားျဖစ္ပါသည္။ သုိ့ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လုပ္ငန္းခြင္ကာကြယ္ေရး၀တ္စုံမ်ား ၀တ္ဆင္မွဳ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ၊ အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားနွင့္သက္ဆုိင္သည့္ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ၊ အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားတြင္အသုံးျပဳရမည့္ ပစၥည္းကရိယာမ်ား ကုိ အသုံးျပဳျခင္းလက္ေတြ့ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား စသည့္လုပ္ငန္းကိစၥမ်ားတြင္ လူသစ္မ်ားအေနျဖင့္ ေမ့ေလ်ွာ့ျခင္း ၊ သတိမထားျခင္း မ်ားမရွိသင့္ဘဲ အျမဲတမ္းပါ၀င္ေဆာင္ရြက္သင့္ပါသည္။ ဤကဲ့သုိ့ပါ၀င္ေလ့က်င့္ျခင္းအားျဖင့္ မိမိ၏ အျမင့္ဆုံးစိတ္ပါ၀င္စားမွဳကုိ အျခားသူမ်ားမွ ေလးစား အထင္ၾကီးမွဳမ်ား ရရွိမည္ျဖစ္ျပီး အေရးေပၚအေျခအေနၾကံဳေတြ့စဥ္တြင္ သက္ဆုိင္ရာ အရာရွိမ်ား၏ မည္သုိ့မည္ပုံ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်သည္ ၊ မည္သုိ့ေဆာင္ရြက္သည္မ်ားကုိလဲ သိရွိလာမည္ျဖစ္ပါသည္။

၁၂။ ရုိးသားမွဳရွိပါေစ။ အကယ္၍တခုခု မွားယြင္းခဲ့ေသာ္ မထိန္ခ်န္ ၊ မျငင္းဆုိပါနွင့္။ ၀န္ခံစကားဆုိပါ။
မည္သူမွ်အျပစ္ကင္းသူမရွိပါ။ ထုိ့ေၾကာင့္ လူသစ္မ်ားသည္ အမွားအယြင္းတခုခု (ယုတ္စြအဆုံး) အလြန္ၾကီးမားေသာမွားယြင္းမွဳ ကုိ က်ဴးလြန္မိ ၊ လုပ္ခဲ့မိလွ်င္ေတာင္ သက္ဆုိင္ရာ အရာရွိမ်ားထံ မကြယ္၀ွက္ ၊ မထိန္ခ်န္ဘဲ ၀န္ခံစကားေျပာၾကားသင့္ျပီး ၾကီးၾကပ္သူအရာရွိ၏ ေ၀ဖန္ျပစ္တင္မွဳကုိ ေစာဒကမတက္ဘဲ ေကာင္းမြန္စြာခံယူသင့္ပါသည္။ က်ဴးလြန္မိခဲ့ေသာအမွားသည္ မိမိကုိ သင္ခန္းစာတခုေပးခဲ့သည္ကုိအျမဲတမ္း အမွတ္ရေနရုံသာမက ေနာင္္တခ်ိန္အလားတူ အမွားမ်ဳိး ထပ္မံမက်ဴးလြန္မိေစရန္ ကာကြယ္ထားျပီးလည္းျဖစ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္နားလည္ လက္ခံရပါမည္။

၁၃။ လူစိမ္းမ်ားႏွင့္မပါတ္သက္မိပါေစနွင့္။ ေ၀းေ၀းေရွာင္ပါ။
ဆိပ္ကမ္းမွာ သေဘာ`္ေရာက္ရွိ ဆုိက္ကပ္ထားတဲ့အခါ လူစိမ္းေတာ္မ်ားမ်ားဟာလည္း သေဘာ`္ေပၚသုိ့ လုပ္ငန္းရည္ရြယ္ခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ့ တတ္ေရာက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူသစ္သေဘာ`္၀န္ထမ္းမ်ားအေနနဲ့ အေတြ့အၾကံဳနည္းပါးသည့္ အားနည္းခ်က္ကုိ အခြင့္ေကာင္းယူကာ မိမိနွင့္မသိေသာ လူစိမ္းမ်ားမွ တရားမ၀င္ ၊ ဥပေဒႏွင့္မလြတ္ကင္းေသာ ကိစၥမ်ားကုိ လုပ္ကုိင္ေပးရန္ စည္းရုံးတတ္ပါသည္။ ထုိ့အတြက္ေၾကာင့္ သတိၾကီးစြာထားျပီး လူစိမ္းမ်ားနွင့္ကင္းေအာင္ေနထုိင္သင့္ပါသည္။ မျဖစ္သင့္ေသာ မေတာ္တဆ ပ်က္စီးဆုံးရွဳံးမွဳမ်ားကုိ ကာကြယ္ရန္အလုိ့ငွာ သေဘာ`္ေပၚသုိ့တတ္ေရာက္လာေသာ မည္သုိ့ေသာပုဂၢိဳလ္မ်ဳိးနွင့္မဆုိ အေၾကာင္းကိစၥမရွိဘဲ တုိက္ရုိက္ လက္ခံ စကားေျပာျခင္း ၊ လမ္းညြွန္ျခင္းမ်ဳိး ကုိ ေရွာင္က်ဥ္သင့္ပါသည္။

၁၄။ အနားယူျခင္းမရွိ ၊ မအိပ္စက္ဘဲေနျခင္းကုိေရွာင္ပါ။ စိတ္ရွည္ သည္းခံျခင္း အေလ့အထ ကုိေမြးျမဴပါ။
သေဘာ`္ေပၚတြင္ အခ်ိန္အခါမေရြး အေရးေပၚအေျခအေနျဖစ္ေပၚနုိင္သည့္အတြက္ လူသစ္သေဘာ`္၀န္ထမ္းမ်ားအေနျဖင့္ မိမိကုိယ္မိမိ မည္သုိ့ထိန္းေက်ာင္းမည္ ၊ စိတ္ေအးခ်မ္းသာစြာ မည္သုိ့ေနထုိင္ရမည္ ဆုိသည့္ မိမိအားအေထာက္အကူျဖစ္ေစမည့္ နည္းလမ္းမ်ားကုိ သိရွိ နားလည္ထားသင့္ပါသည္။အလြန္အမင္းစိတ္၀င္စားမွဳျဖင့္ၾကီးစြာ အားထုပ္မွဳ ၊ အနားယူအိပ္စက္ျခင္းမျပဳမွဳ တုိ့ကုိေရွာင္ပါ။
အနားယူအိပ္စက္ခ်ိန္တြင္ မိမိကုိယ္မိမိ လူနာတစ္ဦးကဲ့သုိ့ သေဘာထားအနားယူနုိင္ရန္ ၾကိဳးစား ေလ့က်င့္ျခင္းျဖင့္ ဘာမွမတည္ျမဲေသာသေဘာကုိလည္း နားလည္နုိင္ပါေစ။
ေရးသားသူ - ညီညီေထြး (အင္ဂ်င္နီယာမွဴး)