Friday, December 27, 2013

ၾကီးက်ယ္ခန္႕ညား၊ ပင္လယ္ခရီးသြား သူရဲေကာင္းမ်ား။ /

ကမၻာေက်ာ္ပန္းခ်ီဆရာ ပီကာဆို က သူ႔အေမေျပာခဲ႔တာေလးကိုျပန္သတိ၇ရင္း ေျပာျပခဲ့တာ တစ္ခု ကေတာ့ (( စစ္သားျဖစ္ခဲ႔မယ္ဆုိရင္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီးျဖစ္ေအာင္ၾကိဳးစားပါ။ ဘုန္းၾကီး၀တ္ျဖစ္ခဲ့မယ္္ ဆုိရင္လည္း ဂုိဏ္းခ်ဳပ္ပုတ္ရဟန္းမင္းၾကီးျဖစ္ေအာင္ၾကိဳးစားပါတဲ့ ။ ဒါေပမဲ့ငါကေတာ့ပန္းခ်ီဆရာျဖစ္လာျပီး ပီကာဆို ျဖစ္လာခဲ့တယ္)) တဲ႔။ အရမ္းေကာင္းတဲ ႔စကားစု တစ္ခုပါ။ ။ IMO ႏွင့္အျခားအဖြဲ႔မ်ားဧ။္ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ၊ကမၻာ့လူသားမ်ားအသက္ရွင္ေနထိုင္ေရးအတြက္လိုအပ္ခ်က္ကိုျဖည့္ ဆည္းေပးေနေသာပစၥည္းမ်ားအားလံုးရဲ႕ (၉၀%) ဟာေရေၾကာင္းနဲ႔ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း၊ ပါ၀င္ပတ္သက္ျပီးမွ လူေတြရဲ႕ လက္ထဲေရာက္ခဲ့တာခ်ဥ္းဘဲ ျဖစ္ပါတယ္ တဲ႔။

တစ္နည္းေျပာရရင္ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးရဲ့အဓိကကုန္စည္ဖလွယ္မွဳ (၉၀%) ကို ေရေၾကာင္း ကဘဲ လုပ္ခဲ့တာလို႔ေျပာရင္ရပါတယ္။ ။ ေနာက္ထပ္ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ၊ ေရေၾကာင္းအေျခခံကုန္သြယ္ျခင္း ( သို႔ ) ကုန္စည္ဖလွယ္ျခင္းကိုအစားထိုးဖို႔ တျခားနည္း ေနာင္အႏွစ္(၁၀၀) အထိမေပၚႏိုင္ေသးဘူး ဆိုတာပါဘဲ။ ခရစ္ေတာ္မေပၚခင္ ဖိုနီးရွန္းမ်ားႏွင့္အီဂ်စ္မ်ား၊ ေနာက္ဂရိ ႏွင့္ ကာေသ့ လူမ်ိဳးမ်ား၊ ေနာက္ တရုတ္ႏွင့္ ဗိုက္ကင္းမ်ား၊ အိုမန္ႏြယ္ဖြားမ်ား၊ ေနာက္ ဥေရာပမွ စပိန္၊ ေပၚတူဂီ၊ အီတလီ၊ ျပင္သစ္တို႔ ႏွင့္ အဂၤလိပ္အဆံုး အကုန္လံုးဟာေရေၾကာင္းနဲ႔ လူစြာ လုပ္ကုန္သြယ္ ခဲ႔ၾကတာပါဘဲ။ လက္ရွိ Globalization အရ ကုန္ပစၥည္းအမွတ္တံဆိပ္တစ္ခုဟာေကာင္းျပီ ဆုိရင္ ႏိုင္ငံနယ္နမိတ္မရွိေတာ့ဘဲ တစ္ကမၻာလံုး တမဟုတ္ခ်င္း ပ်ံ့ႏွံ႔သြားတာရယ္၊ ခ်မ္းသာ တဲ႔ႏိုင္ငံၾကီး ေတြက လုပ္အားခသက္သာေသာ ဖြံ႔ျဖိဳးစႏိုင္ငံေတြမွာ စက္မွဳလုပ္ငန္းဆိုင္ရာ နယ္ေက်ာ ္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံျခင္းမ်ားရယ္ စသျဖင့္ အသစ္သစ္ ေပၚလာေသာလုပ္ငန္း မ်ားက လည္း ေရေၾကာင္းေလာကကို ပိုျပီး ဖြံ႔ျဖိဳးစည္ပင္ ေစခဲ႔ျပန္ပါတယ္။

စည္ပင္ခဲ႔ေစရုံမကပါဘူး၊ ေခတ္မီ နည္းစနစ္မ်ားကေရေၾကာင္းေလာက ရဲ႕အဓိကဇါတ္ေကာင္သေဘၤာမ်ား ကိုလည္း၊ အာကာသယာဥ္ တစ္စီးကဲ႔သို႔ ျဖစ္ေအာင္တိုးတက္ ေစခဲ႔တယ္ဆို ရင္မမွားပါဘူး။ တက္မနဲ႔ရြက္ဘဲ သံုးခဲ႔တဲ့ေခတ္ ကေန အခု “ Computor Mouse “ ကိုင္ေမာင္း ရတဲ႔ေခတ္ေရာက္လာတာ ကိုၾကည္ ့ျခင္းအားျဖင့္၊ မည္၍ မည္မွ် တိုးတက္လာခဲ႔တာကို မွန္းလို႔ရပါတယ္။ အဲဒီထက္တိုးတက္ဖို႔ဘဲ ရွိျပီး၊ ေနာက္ျပန္လွည္႔ ဖို႔ ကိုအေၾကာင္းမရွိပါဘူး။ ။ ေနာက္ဆံုးဆန္းစစ္ခ်က္တစ္ခုအရ တစ္ ကမၻာလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ ေရေၾကာင္းေလာက ရဲ႕သေဘၤာ မ်ိဳးစံု (၇) ေသာင္းေက်ာ္ဟာ ကုန္မ်ိဳးစံုကို တစ္ႏွစ္ ပ်မ္းမွ်ျခင္း တန္ခ်ိန္ (၈) ဘီလ်ံ ၀န္းက်င္ကို (၁၉၇၀) မွယခုအခ်ိန္ အထိ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးခဲ႔တယ္လို႔ မွတ္တမ္းမ်ားကေဖၚျပထားပါတယ္။ စီးပြားပ်က္ခဲ႔တဲ႔ (၁၉၉၇/၂၀၀၈) လိုႏွစ္ေတြမွာေတာင္ (၇) ဘီလ်ံ ေလာက္ထိရွိေနခဲ႔တုန္းပါဘဲ။ (၂၀၁၀) ခုႏွစ္ IMO စာရင္းဇယားမ်ားအရ တစ္ကမၻာလံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ ဆီမ်ိဳးစံု တန္ခ်ိန္ (၂.၇၅၂)ဘီလ်ံ ၊ Bulk Cargo အမ်ိဳးစံု တန္ခ်ိန္ (၂.၃၃၃)ဘီလ်ံ ၊ နဲ႔ အျခားကုန္မ်ိဳးစံု တန္ခ်ိန္ (၃.၃၂၃)ဘီလ်ံ ကိုေရႊ႔ေျပာင္းသယ္ယူေပး ခဲ႔တယ္လို႔ ပါလာပါတယ္။ ေဒါက္တာမာတင္စတက္ဖိ႔ု( ဒ္) ( Clarkson Research Svcး ) ရဲ႕ေလ့လာခ်က္ စာတမ္းအရ ေနာက္လာမည့္ (၂၀၆၀) မွာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ႔ ကုန္ဖလွယ္မွဳ (၈) ဘီလ်ံတန္ ကေန (၂၃) ဘီလ်ံ တန္အထိ တိုးတက္လာႏိုင္ တယ္လို႔ဆိုထားပါတယ္။ (၃၀၀%) တိုးတက္ျခင္းပါ။ တစ္ဆက္တည္းမွာဘဲ အျိႏၵိယႏုိင္ငံ နဲ႔ တရုတ္ႏိုင္ငံေတြဟာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးကို ဦးေဆာင္တဲ႔ႏိုင္ငံ ေတြ ျဖစ္လာမယ္ဆိုတာပါဘဲ။ သိပ္ေတာ့လည္းမဆန္းပါ။ (လူမ်ားရင္ပြဲစည္) စီးပြားေရးသီအိုရီက ကမၻာ့ စီးပြားေရးကို ထိန္းခ်ဳပ္ထား သလိုျဖစ္ေနတာ ေၾကာင့္လည္း ပါပါတယ္။ ။ ေနာက္ထပ္ဆန္းစစ္ခ်က္ ဂဏန္းတစ္ခုကိုဆက္ေရးရရင္ ၂၀၁၁ခုႏွစ္ စာရင္းဇယားမ်ားအရ ကမၻာေပၚမွာ ကုန္တန္ခ်ိန္ (၁၀၀) အထက္တင္ႏိုင္တဲ႔ သေဘၤာေပါင္း (၅၅ ၀၀၀) ေက်ာ္ ရွိရာမွာ၊ ႏိုင္ငံေပါင္း (၁၅၀) မွ သေဘၤာသားေပါင္း (၁.၅) မီလ်ံေက်ာ ္အလုပ္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ေနတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။

တစ္နည္းေျပာရရင္ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးဇာတ္ခံုမွာ လူသား အက်ိဳးျပဳ ျပဇာတ္အတြက္ ကျပအသံုးေတာ္ခံေန တဲ႔ ဇာတ္လိုက္ေက်ာ္ သေဘၤာမ်ားကို ေမာင္းႏွင္ ကိုင္တြယ္ေနတဲ႔ သူရဲေကာင္း မင္းသားအေက်ာ္အေမာ္ ၁.၅ မီလ်ံေက်ာ္ရွိတယ္ ဆိုရင္မမွားပါဘူး။ ဇာတ္လိုက္ေက်ာ္ သေဘၤာမ်ား အေၾကာင္းျပီးရင္ ျပဇာတ္မွာ တစ္ဆက္တည္း ပါေနတဲ႔ ဇာတ္ပို႔မ်ား အေၾကာင္းပါဆက္ ေရးရပါမယ္။ ။ ကမၻာ့ေရေၾကာင္း ကုန္သြယ္ေရး မွာ ဆိပ္ကမ္းေကာင္းမ်ားမရွိရင္ ေရေၾကာင္းေလာကၾကီး တုိးတက္လာစရာမရွိပါဘူး။ သေဘၤာဆိပ္ကမ္းေကာင္းမ်ား ဆိုတဲ႔ အပိုင္းကိုၾကည့္ရင္ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံ တိုးတက္၏၊ မတက္၏၊ ကုိ ခန္႔မွန္းၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ ကမၻာ့စီးပြားေရး အတိုးတက္ဆံုးျဖစ္တဲ႔ တရုတ္ႏိုင္ငံမွာ ကမၻာ့အဆင့္မွီ ဆိပ္ကမ္းေပါင္း (၃၈) ခု (ေဆာက္လက္စမပါ) ရွိပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ကမၻာ့ထိပ္တန္းဆိပ္ကမ္း (၅၀) စာရင္း၀င္တဲ႔ ဆိပ္ကမ္း (၁၀) ခုရွိပါတယ္။ အထက္ပါဆိပ္ကမ္းေတြကေတာ့ ကုန္ေသတၱာအေျခခံကုန္မ်ားကို အတင္အခ်လုပ္တဲ႔ႏွဳန္းေပၚ မူတည္ျပီးသတ္မွတ္ထားတာပါ။ ဒါေပမဲ႔ ဆီသေဘၤာအတင္အခ်၊ Bulk Cargo အတင္အခ် ေတြပါ ထည့္တြက္ရင္လည္း ထိပ္တန္း ကမဆင္းပါဘူး။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ တိုးတက္ဖို႔အတြက္ ကုန္သြယ္ေရး လုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔ ဆိပ္ကမ္းေကာင္းမ်ားလိုအပ္တယ္ ဆိုရင္မမွားပါဘူး။ ကမၻာ့ထိပ္တန္း ပထမ ေနရာက ဆိပ္ကမ္းျဖစ္တဲ႔ ရွန္ဟိုင္း ဆိပ္ကမ္းဟာ ပံုမွန္ ကုန္ေသတၱာေပါင္း တစ္ႏွစ္ကို (၃၂) သန္း အတင္အခ်လုပ္ေနခဲ့ပါတယ္။ စကၤာပူကေတာ့ (၃၁) သန္း နဲ႔ ဒုတိယ ပါ။ ေဟာင္ေကာင္ က (၂၆) သန္းနဲ႔ တတိယ၊ ရွန္ဇန္ က (၂၃) သန္း နဲ႔ စတုတၳ၊ ျပီးေတာ့ အစဥ္အတိုင္း ဘူဆန္၊ နင္ဘို၊ ကြမ္က်ိဳး၊ ရွင္ေတာင္း၊ ဂ်ဘယ္အလီ(ယူေအအီး) နဲ႔ ေရာ့(တ)တာဒန္(နယ္သာလန္) က ဒႆမေျမာက္မွာ ရွိပါတယ္။ ထိပ္တန္း ၁၀ ခုယွဥ္တဲ႔အထဲမွာ အာရွတိုက္ကခ်ဥ္းဘဲ (၉) ခုပါတာကိုၾကည္ ့ျခင္းအားျဖင့္ ဘယ္လိုေနရာမွာ စီးပြားေရးအင္အားရွိေနတယ္ဆိုတာကို ခန္႔မွန္းလို႔ရပါတယ္။

ထိပ္တန္းသေဘၤာကုမၸဏီ (၁၀) ခု ထဲက (၆) ခုဟာ အာရွ ကပါ။ အဲဒီမွာစီးပြားေရးတိုးတက္မွဳ၊ ကုန္းတြင္းပိုင္းနဲ႔ပင္လယ္ကမ္းနားပိုင္းေတြ ကြာျခား မွဳေၾကာင့္ ျပႆနာ ေပါင္းစံု ၾကံဳေတြ ႔ေနရတဲ႔ တရုတ္ႏိုင္ငံမွာ၊ တိုးတက္မွဳေႏွးေကြးတဲ႔ ကုန္းတြင္းပိုင္းကို စီးပြားေရးလမ္းပြင့္ ေအာင္အားထုတ္တဲ႔ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေက်ာက္ျဖဴမွာ ပင္လယ္ေရနက္ဆိပ္ကမ္းမရအရ လာေဆာက္တာကဘဲ စီးပြားေရးတိုးတက္ေရးမွာ ဆိပ္ကမ္းေတြနဲ႔ ေရေၾကာင္းကုန္သြယ္မွဳဘယ္လို အေရးပါတယ္ဆိုတာမွန္းလို႔ရပါတယ္။ ။ အဲဒီမွာျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့အေနအထားပံုစံကိုေျပာရရင္ က မၻာ့စီးပြားေရး ဦးေဆာင္ ထိပ္တန္းႏိုင္ငံ မ်ားျဖစ္လာမယ့္ ၀ါဒမတူ ဒီမိုကေရစီ ႏုိင္ငံ အိျႏၵိယႏွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံတရုတ္ၾကားမွာ ပထ၀ီ၀င္ အေနအထားအရရွိေနပါတယ္။ (လူမ်ားပြဲစည္) စီးပြားေရးသီအိုရီအရ ၎ႏွစ္ႏိုင္ငံ အတြက္ အေကာင္းဆံုး ေထာက္ပံ့ေပးေနတာက သူတို႔ႏိုင္ငံကလူဦးေရပါ။ သူတို႔ႏိုင္ငံမွာ ဥာဏ္အားမလို ကာယအားကိုး အလုပ္လုပ္ႏိုင္သူေတြမေရမတြက္ႏိုင္ေအာင္ရွိသလို၊ ဥာဏ္အားသံုးပညာတတ္ေတြ၊ အိုင္းစတိုင္းနီးပါးေတာ္သူ ဥာဏ္ၾကီးရွင္မ်ားကလည္းထုနဲ႔ေဒးပါ။ အဲဒီႏွစ္ႏိုင္ငံက ခံယူတဲ႔၀ါဒမတူ၊ ဘာသာမတူ၊ အေသြးအေရာင္မတူ၊ မတူတာေတြ အရမ္းမ်ားေပမဲ႔ တူတာကေတာ့တစ္ခုရွိပါတယ္။ တိုးတက္ေအာင္ က်ားကုတ္ က်ားခဲ ၾကိဳးစားၾကပံုခ်င္းအတူတူပါဘဲ။ အဲဒီေတာ့ အဲဒီႏိုင္ငံေတြနဲ ႔ယွဥ္ခ်င္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ အမွီလိုက္ခ်င္ရင္ အဲဒီႏိုင္ငံကလူေတြ လိုၾကိဳးစားရမွာ ကေတာ့ျငင္း မရပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရေၾကာင္းေလာက သူရဲေကာင္းမ်ားအေနနဲ႔ ကမၻာ့အလယ္မွာ ၂၁ရာစု ေရာက္ျပီး ေနာက္ပိုင္း ေနရာရမွဳ နည္းလာတယ္ လုိ႔ေျပာရင္လည္းရပါတယ္။ တျခားႏုိင္ငံေတြက တုိးတက္သြားျပီး ကုိယ့္ႏုိင္ငံက ၂၀ ရာစု မွာ က်န္ခဲ့ လုိ႔လည္း ေျပာရင္ရပါတယ္။ အသိဥာဏ္ ပညာအဆင့္အတန္းရယ္၊ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ရယ္ အပိုင္းေတြမွာ ႏိုင္ငံတကာ မွာရွိတဲ့ ၂၁ရာစုရဲ႕(စံ) ေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္နိမ့္က်လာခဲ႔တဲ႔အတြက္လည္းပါပါတယ္။ တာ၀န္ရွိတာကေတာ့ ေရွ႕က ဦးေဆာင္သြားခဲ႔ သူမ်ားရဲ့ မျပတ္သားမွဳ၊ လက္ရွိလုပ္ေနတဲ႔သူမ်ားရဲ့ ညံ့ဖ်င္းမွဳ၊ လုပ္ခ်င္ေနသူမ်ားရဲ့ မၾကိဳးစားမွဳမ်ား ေၾကာင့္လဲပါပါတယ္။ လက္ရွိလုပ္ေနတဲ႔ သူမ်ား အထဲမွာ ဒီစာစုကို ေရးေနသူ ကေတာ့ ညံ့တဲ့အျပင္ အည့ံဆုံးထဲ ပါပါတယ္။

အျပစ္ရွာေျပာေနမဲ႔အစား လက္ရွိေရာက္ရာေနရာ ကေန အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားျပီး၊ အေကာင္းတကာ့အေကာင္းဆံုး ျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစား ေနရမွာကေတာ့ ျမန္မာ့ေရေၾကာင္းေလာကသား သူရဲေကာင္းတိုင္းရဲ႕တာ၀န္ပါ။ ။ ကမၻာ့ထိပ္တန္းအခ်မ္းသာဆံုးျဖစ္ခဲ႔ၾကတဲ႔ ဘီလ္ဂိတ္ တို႔လို၊ လီကာရွင္း တို႔လိုလူေတြဟာ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုး စြန္႔ျပီးၾကိဳးစား ခဲ႔ၾကလို႔အဲဒီေနရာကိုရခဲ႔ၾကတာပါ။ နံမည္ေက်ာ္ ခရစၥတုိဖါကိုလံဘတ္ ဟာ ယကၠန္းရုံပိုင္ရွင္ရဲ႕ သား မွ်သာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ျဖစ္ခ်င္တာ တစ္ခုကိုက်ားကုတ္က်ားခဲၾကိဳးစားခဲ႔တဲ႔အတြက္ ေရေၾကာင္းဦးေဆာင္လမ္းျပ ထိပ္တန္း ပုဂၢိဳလ္တစ္ေယာက္ ျဖစ္ခဲ႔တာပါ။ အာရွတိုက္ရဲ့ ေရေၾကာင္းဦးေဆာင္လမ္းျပျဖစ္ခဲ့သူ နာမည္ေက်ာ္ကိုလံဘတ္(စ) ထက္ေစာျပီးကမၻာပတ္ နယ္ေျမသစ္ရွာခဲ႔သူ တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ယူနန္နယ္ဖြား ခ်န္ဟို (ZHENG HE) ဆိုရင္လည္း ငယ္စဥ္က ပင္လယ္ဆိုတာ မျမင္ရတဲ႔ ယူနန္နယ္မွာ ၾကီးျပင္းျပီး အသက္ (၁၀ ) ႏွစ္မွာ ဖခင္ျမိဳ႔စားစစ္ရွံဳးရာက၊ တရုတ္ဧကရာဇ္က ဖခင္ကိုသတ္ သားကိုသင္းကြပ္ျပီး ကၽြန္ဇာတ္သြင္း ခံခဲ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ မဆုတ္မနစ္ အဆက္မျပတ္ၾကိဳးစားခဲ႔လို႔ ကိုလံဘတ္(စ) ရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ (Santa Maria) သေဘၤာထက္ ငါးဆေလာက္ၾကီးတဲ႔ စစ္သေဘၤာၾကီးေပါင္း (၁၂၀) ေက်ာ္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္ျပီး တရုတ္ဧကရာဇ္ ရဲ႔ နယ္ေျမသစ္ရွာေဖြေပးသူ ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီး ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။ ကမၻာ့ထိပ္တန္း နံပါတ္တစ္ Maersk လိုင္းရဲ႕တည္ေထာင္သူဖခင္ၾကီး Capt. Peter Maersk Moller ဟာသေဘၤာသားဘ၀က စခဲ႔ျပီး သေဘၤာလုပ္ငန္းရဲ႕စီးပြားေရး အခြင့္အလန္းမ်ားကို ျမင္ျပီး သူ႔သား Arnold Peter Moller နဲ ႔သေဘၤာကုမၸဏီေလး စေထာင္ ျပီးၾကိဳးစားခဲ႔ရာက ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာေက်ာ္အၾကာမွာ ယခုျမင္ေနရတဲ႔ AP Moller Maersk ဆိုျပီးျဖစ္လာတာပါ။ ။ အခုေနမ်ား ပီကာဆိုရဲ႕အေမသာရွိေနဦးမယ္ဆိုရင္ ၾကီးက်ယ္ခန္႕ညား ေနတဲ့ ေရေၾကာင္းေလာက ကိုေတြ႔ျပီး သူ႔သားကို အမွာေခၽြေန မွာ ကေတာ့ ((သေဘၤာသားမ်ားျဖစ္ခဲ႔ရင္ Columbus လို (ဒါမွမဟုတ္) Capt. Peter Maersk Moller လို ျဖစ္ေအာင္လုပ္ပါ))လို႔မွာေနမွာ က်ိန္းေသပါတယ္။ ။။။။။“My mother said to me, ‘If you become a soldier, you will be a general; if you become a monk, you will be a Pope.’ Instead, I became a painter and wound up as Picasso.” [Pablo Picasso]။။။။။။

Capt Win Naing Nyunt (American President Line, APL) Seamen Representative Council Member [MSF]

No comments:

Post a Comment